Merhaba Değerli Okuyucularım, sizlerde tarafıma sorularınızı [email protected] e-posta adresime iletebilirsiniz.
Kadın çalışıyor, üretiyor, emek veriyor. Sonra bir gün anne oluyor. Anne olmakla birlikte iş hayatından bir müddetliğine kopuyor. Toplumsal Güvenlik sistemimiz ne yapıyor? “Doğum yaptıysan, borçlanabilirsin” diyor. Ne hoş, değil mi?
Peki, bu hak ne kadar adil, ne kadar erişilebilir? İşte asıl sıkıntı burada başlıyor.
DOĞUM BORÇLANMASI NEDİR, NEDEN VARDIR?
Kadınlar doğum nedeniyle iş hayatından uzak kaldıklarında, o periyodu sonradan borçlanarak prim gününe çevirebiliyorlar. Bu da emeklilik için gereken gün sayısını tamamlamaya yarıyor. Devletin “kadınlara olumlu ayrımcılık” ismi altında sunduğu bu hak, aslında doğurganlığın bayanlar için toplumsal güvenlikte bir handikap olmaktan çıkarılması eforu. Lakin maalesef, uygulamada bu hak birçok bayan için hâlâ “lüks” üzere.
ASKERLİK BORÇLANMASIYLA KIYASLAYALIM
Erkek çalışan, sigorta girişi olmadan askere sarfiyat. Döner, borçlanır. Bu mühlet hem prim günü kazandırır hem de borçlandığı gün sayısı kadar birinci sigorta başlangıcı geriye çeker. Ya da evvel çalışmaya başlar sonra askere sarfiyat ve askerlik borçlanması yaptığı gün kadar emeklilik için bu müddetler prim gün sayısına ek edilir. Pek net ve açık bir hak.
Kadına bakalım; Sigortan başlamadan çocuk doğurduysan, kusura bakma! Borçlanamazsın. Emeklilik yaşın da değişmez, girişin de geriye çekilmez. Hasılı: “Senin doğumun askerlik kadar kıymetli değil” demeye getiriyor sistem. Bu, eşitlik değil. Bu, açık bir adaletsizlik. En fazla üç doğum için borçlanma hakkı var. Her doğum için 720 gün. Toplamda 2160 gün. “İyiymiş” diyebilirsiniz. Fakat unutmayın, bu günler yalnızca prim sayısını artırıyor. Emeklilik yaşınızı erkene çekmiyor. Yani yıllarca çalışıp sonra çocuğunuzu doğurduğunuz için birkaç yıl orta verdiniz diye emeklilikte cezalandırılıyorsunuz. Erkeklerin askerlik vazifesi sayılıyor, bayanın doğumu sayılmıyor. Meğer doğum ve sonrası, önemli bir emek, önemli bir sorumluluk. Doğum borçlanmasında bir istisna vardır o da şayet staj sigortası bulunan bayan staj sigortası ile birinci kez uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalıştığı müddet aralığında doğum gerçekleştirmişse o doğumu borçlanabilirler.
POZİTİF AYRIMCILIK MI, EKSİK EŞİTLİK Mİ?
Bugün bayanların birden fazla, sigortasız çalıştıkları yahut sigortalı olmadan evvel doğum yaptıkları için bu haktan yararlanamıyor. Bayanın iş hayatına geç girmesi, çocuk yaşta evlenmiş olması, kayıt dışı çalışması üzere sıkıntılar görmezden geliniyor. Doğurmuş, büyütmüş, sonra iş hayatına katılmış. Lakin sistem diyor ki: “O doğumlar beni ilgilendirmez.” Bu nasıl bir toplumsal devlet yaklaşımıdır? Talebimiz Kolay: Doğum da Askerlik Üzere Sayılsın. Şayet bir erkek vatani vazifesini yerine getirip o müddette sigortalı sayılabiliyorsa, bir bayan da doğum yapıp çocuğunu büyüttüğü müddet boyunca tıpkı biçimde değerlendirilmelidir. Fizikî, ruhsal ve ekonomik tarafıyla bayanı yıpratan bir süreçtir doğum. Bir toplumun geleceği çocuklarla, çocukların sağlıklı büyümesi ise annelerle mümkündür. Bu gerçeği görmek ve ona nazaran düzenleme yapmak artık bir lütuf değil, zorunluluktur.
DOĞUM BORÇLANMASI NE KADAR?
SSK ve BAĞKUR statüsündeki sigortalılar için doğum borçlanmasının günlük taban meblağı 277,40 TL’dir. Minimum fiyatın 7,5 katına kadar ödeme yapılabilir. Tabi ki minimum meblağdan, tavandan ya da bu aralıkta borçlanmayı yapmak ilerideki emekli maaşımızı nasıl tesirler bununda hesaplamasını yapmak/yaptırmak gerekir. Doğum borçlanmaları en son bağlı bulunan Toplumsal Güvenlik Merkezine şahsen yahut PTT iadeli taahhütlü gönderimle yapılabildiği üzere e- devlet sistemi üzerinden de çarçabuk yapılabilir. Doğum borçlanmasına ait borç sigortalıya tahakkuk ettirildikten sonra 1 ay içerinde ödenmelidir. Şayet ödeme yapılmazsa o müracaat iptal edilir ve tekrar müracaat yapmak gerekecektir. Taban fiyatın zamlanmasıyla doğum borçlanma meblağları da zamlanacaktır. Zamsız borçlanma için taban fiyat artırımından evvel müracaatta bulunmak gerekir. 2025 Temmuz periyodunda taban fiyata orta artırım gelirse şayet zamsız borçlanmalar için son müracaat tarihi 30 Haziran olacaktır.
SORU:
Mehmet Bey, Devlet memuru olarak çalışmaktayım. 7200 prim gün sayısına tabiyim. Mevcutta Emekli Sandığında 5500 günüm var. İstifa etmek istiyorum fakat Memuriyetten emeklilik hakkım ve ikramiyem bahtın istemiyorum. Ne yapmalıyım? Gülcan Hanım/İzmir
CEVAP:
Gülcan Hanım, memuriyetten ayrıldıktan sonra Emekli Sandığı İsteğe Bağlı İştirakçi kaydı açtırabilirsiniz. Böylece misyondan ayrıldıktan sonra da primlerinizi Emekli Sandığı kapsamında ödeyebilirsiniz. Lakin ayrıldıktan sonra 6 ay içerisinde müracaatta bulunmanız gerekmektedir. 6 ayı geçerseniz bu hakkınızı yakmış olursunuz.
Kaynak: Halk TV
